آیا اعتبار حقیقت، همان اعتبار جامعه است؟ بازسازی و نقد نظریات اولیه دیوید بلور
Authors
abstract
برخلاف بری بارتر1 که در آثار اولیه خود عمدتاً آرا و اندیشه های جامعه شناسان، خصوصاً جامعه شناسان معرفت، را مورد و ارزیابی قرار می داد دیوید بلور2، بنیانگذار و نظریه پرداز دیگر معرفت شناسی اجتماعی مکتب ادینبورا، توجه خود را عمدتاً معطوف به دو دسته از فیلسوفان کرده است: فیلسوفان تحلیل ـ زبانی و فیلسوفان علم. در بررسی و تحلیل دقیق آثار اولیه بلور، سه تعلق یا تعهد آشکار می شود که در زنجیره همه اندیشه های او به طور منظم و مستمر حضور دارد. مهمترین این تعلقات، تلاشهای مداوم و پیگیر بلور است تا رویکردی صرفاً جامعه شناختی به علوم طبیعی، و نیز به ریاضیات و منطق، اخذ و استنتاج کند. موضوع دوم که حائز اهمیت و دائماً مطرح است، اتکای کلی و تمام و کمالی است که به علم و نهاد پر پیچ و خم آن دارد. بلور در مواقع ضروری به تلویح و به تصریح از علم نیز دفاع می کند. تعلق دیگری که رویه دیگر علم گرایی بلور را تشکیل می دهد، مخالفت وی با فلسفه، به طور کلی است، و با مکاتب فلسفی ای به طور اخص که نگرشی انتقاد آمیز نسبت به علم دارند. سومین تعلق بلور به مارکسیسم است که جلوه های مختلفی پیدا می کند. این تعهد ضمنی شاید به طور طبیعی با مواضع ضد ما بعدالطبیعی وی پیوند خورده است. پیش از اینکه جنبه های مختلف پیدایش و تطور مکتب ادینبورا را مورد تحلیل دقیق فلسفی قرار دهیم، جا دارد نکته ای را که به لحاظ تاریخی اهمیت دارد گوشزد کنیم، و آن این که دیوید بلور نخستین بار، در سال 1973، صورت بندی بسیار مختصر و مفیدی از اصول مکتب ادینبورا رسماً اعلام می کند، به گفته وی: «چهار شرط علیت3، بی طرفی4 ، خود اطلاقی5 و تقارن6 برنامه تمام عیار جامعه شناسی معرفت خوانده خواهد شد» (دیوید بلور، 1973/ الف: ص 174) در ادامه مقاله به طرح و ارزیابی سه موضع فوق در آثار بلور می پردازیم.
similar resources
آیا اعتبار حقیقت، همان اعتبار جامعه است؟ بازسازى و نقد نظریات اولیه دیوید بلور
برخلاف برى بارتر1 که در آثار اولیه خود عمدتاً آرا و اندیشه هاى جامعه شناسان، خصوصاً جامعه شناسان معرفت، را مورد و ارزیابى قرار مى داد دیوید بلور2، بنیانگذار و نظریه پرداز دیگر معرفت شناسى اجتماعى مکتب ادینبورا، توجه خود را عمدتاً معطوف به دو دسته از فیلسوفان کرده است: فیلسوفان تحلیل ـ زبانى و فیلسوفان علم. در بررسى و تحلیل دقیق آثار اولیه بلور، سه تعلق یا تعهد آشکار مى شود که در زنجیره همه اندیشه...
full textآیا حال همان ثابت ازلی است؟
علمای علم کلام وظیفه خود را دفاع از ضروریات دین تعریف کرده‌اند. ایشان در دوره‌ای، که هنوز بسیاری از مباحث فلسفی و کلامی دقیقاً شکل نگرفته بود، برای تبیین عقاید خود توجیهات خاصی ارائه می‌‌دادند. این توجیهات اغلب با بیان نظرات ابتکاری همراه بود. معتزله برای توجیه کیفیت اتصاف ذات باری به صفات و همچنین برای توجیه نحوه تعلق علم باری به موجودات، نظریه ابتکاری «احوال» و «ثابتات ازلیه» را ارائه کرده‌اند...
full textآیا فایده‌گرایی، همان لذت‌گرایی است؟ بررسی دیدگاه بنتام و میل
اگر قائل به تقسیم موضوعات مربوط به فلسفه‌ی اخلاق، به سه شاخه‌ی اخلاق توصیفی؛ هنجاری یا دستوری؛ و اخلاق تحلیلی یا فرااخلاق باشیم، بی‌گمان نظریه‌ی نتیجه‌گرایی و وظیفه‌گرایی را باید زیرمجموعه‌ی اخلاق هنجاری یا دستوری قرار دهیم؛ زیرا مباحث آن جنبه‌ی مصداقی دارند و به خوب یا بد و مطلوب یا نامطلوب در امور واقع می‌پردازند. یکی از مهمترین گرایشات اخلاق هنجاریِ نتیجه‌گرا «فایده‌گرایی» است که مقاله‌‌ی ح...
full textآیا حال همان ثابت ازلی است؟
علمای علم کلام وظیفه خود را دفاع از ضروریات دین تعریف کرده اند. ایشان در دوره ای، که هنوز بسیاری از مباحث فلسفی و کلامی دقیقاً شکل نگرفته بود، برای تبیین عقاید خود توجیهات خاصی ارائه می دادند. این توجیهات اغلب با بیان نظرات ابتکاری همراه بود. معتزله برای توجیه کیفیت اتصاف ذات باری به صفات و همچنین برای توجیه نحوه تعلق علم باری به موجودات، نظریه ابتکاری «احوال» و «ثابتات ازلیه» را ارائه کرده اند....
full textاعتبار رأى اکثریت بر مبناى کشف حقیقت و سایر مبانى
در این نوشتار به بررسى اعتبار رأى اکثریت بر پایه چهار مبناى »کشف حقیقت«، »مشروعیت دینى«، »مصلحت« و »مقبولیت« پرداخته شده و نتایج منطقى و عقلى هر یک از این مبانى در موضوع رأى اکثریت مورد کاوش قرار گرفته است. نویسنده در این نوشتار پس از بررسى هر یک از این مبانى به این نتیجه مىرسد که رأى اکثریت بر پایه مبانى یادشده، فاقد اعتبار عقلى است; یا اعتبار آن در حوزه محدودى قابل اثبات است. در مقاله »اعتبا...
full textMy Resources
Save resource for easier access later
Journal title:
روش شناسی علوم انسانیPublisher: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
ISSN 1608-7070
volume 3
issue 11-12 1997
Hosted on Doprax cloud platform doprax.com
copyright © 2015-2023